💧 Anestezide Sıvı-Elektrolit Dengesi Nedir?
Anestezi uygulamalarında sıvı-elektrolit dengesi, hastanın hemodinamik stabilitesini ve organ perfüzyonunu korumak açısından hayati öneme sahiptir.
Cerrahi süreç boyunca, kan kaybı, buharlaşma, idrar çıkışı ve damar genişlemesi gibi nedenlerle sıvı kaybı olur.
Bu kayıpların doğru şekilde intravenöz sıvılarla yerine konulması gerekir.
Basitçe söylersek:
👉 “Anestezide sıvı dengesi = vücudun suyu, tuzu ve asit-baz dengesinin doğru ayarlanmasıdır.”
⚕️ Vücuttaki Sıvı Dağılımı
| Kompartman | Vücut Ağırlığına Oranı | Açıklama |
|---|---|---|
| İntraselüler (Hücre içi) | %40 | Hücrelerin içindeki sıvı |
| Ekstraselüler (Hücre dışı) | %20 | Plazma (%5) + Interstisyel (%15) |
| Toplam vücut suyu (TVS) | %60 | Yetişkin bir birey için ortalama oran |
⚗️ Temel Elektrolitler ve Görevleri
| Elektrolit | Normal Değer (mEq/L) | Görevi |
|---|---|---|
| Sodyum (Na⁺) | 135–145 | Su dengesini düzenler, ozmotik basınç sağlar |
| Potasyum (K⁺) | 3.5–5.0 | Kas ve kalp kası uyarılabilirliği |
| Kalsiyum (Ca²⁺) | 8.5–10.5 mg/dL | Kas kasılması, sinir iletimi |
| Klor (Cl⁻) | 98–106 | Asit-baz dengesinde rol oynar |
| Magnezyum (Mg²⁺) | 1.5–2.5 | Enzim aktivasyonları, kas fonksiyonu |
🩺 Anestezide Kullanılan Sıvı Türleri
| Sıvı Tipi | İçerik | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| Kristalloid | NaCl, Ringer Laktat, Plazma-Lyte | Hafif-orta sıvı kayıplarında |
| Kolloid | Albümin, Jelatin, Hidroksietil Nişasta | Kan volüm desteği gereken durumlarda |
| Kan Ürünleri | Eritrosit, Plazma, Trombosit | Majör cerrahi kan kayıplarında |
💡 Kristalloidler, ilk tercih edilen sıvılardır; hızlı dağılırlar.
Kolloidler ise damar içinde daha uzun süre kalır, ancak pahalıdır ve yan etkileri olabilir.
🧪 Sıvı Tedavisi Hesaplama
Anestezide sıvı replasmanı üç bileşen üzerinden yapılır:
-
Bazal ihtiyaç (günlük sıvı ihtiyacı)
-
İlk 10 kg: 100 mL/kg
-
Sonraki 10 kg: 50 mL/kg
-
20 kg üzeri: 20 mL/kg
-
-
Cerrahi kayıplar
-
Küçük cerrahi: 2 mL/kg/s
-
Orta cerrahi: 4 mL/kg/s
-
Büyük cerrahi: 6 mL/kg/s
-
-
Kan kaybı yerine konması
-
Her 1 mL kan kaybına:
👉 3 mL kristalloid veya
👉 1 mL kolloid verilir.
-
❓ Sık Sorulan Sorular (FAQ)
1️⃣ Sıvı-elektrolit dengesi neden önemlidir?
Anestezi altında hastalar sıvı kaybını hissedemez. Bu nedenle denge sağlanmazsa hipotansiyon, böbrek yetmezliği ve doku hipoksisi gelişebilir.
2️⃣ En çok hangi sıvılar kullanılır?
Genellikle %0.9 NaCl (izotonik salin) veya Ringer Laktat tercih edilir.
3️⃣ Elektrolit dengesizliği nasıl anlaşılır?
Laboratuvar testleriyle (Na⁺, K⁺, Cl⁻ vb.) ve klinik belirtilerle (kas krampları, EKG değişiklikleri) takip edilir.
4️⃣ Hiponatremi nedir?
Kanda sodyumun 135 mEq/L altına düşmesidir. Aşırı su yüklenmesi veya potasyum kaybı ile ilişkili olabilir.
5️⃣ Anestezide fazla sıvı verilirse ne olur?
Akciğer ödemi, doku şişmesi (ödem) ve kalp yükünde artış gelişebilir.
🧩 Mini Deneme Sorusu
Soru: Aşağıdaki sıvılardan hangisi kolloid gruptadır?
A) Ringer Laktat
B) %0.9 NaCl
C) Albümin
D) Plazma-Lyte
✅ Cevap: C) Albümin
📘 Konu Özeti
-
Sıvı-elektrolit dengesi, cerrahi anestezi yönetiminin temelidir.
-
Kristalloid sıvılar ilk tercih edilir.
-
Kolloidler, daha spesifik durumlarda kullanılır.
-
Elektrolit dengesizlikleri dikkatle takip edilmelidir.
-
Uygun sıvı tedavisi, mortaliteyi ve komplikasyonları azaltır.
💬 Yorumlar
💭 “Anestezide sıvı yönetimi hep karışık gelirdi, tabloyla harika anlatılmış!”
💭 “Basal sıvı hesabı örneği çok işime yaradı.”
📚 Kaynaklar
-
Miller’s Anesthesia, 9th Edition
-
Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği (TARD) Ders Kitabı
-
T.C. Sağlık Bakanlığı – Klinik Rehberler
-
Guyton & Hall Medical Physiology
⚠️ Tıbbi Sorumluluk Reddi Beyanı
Bu makale bilgilendirme ve eğitim amacı taşır.
Herhangi bir tıbbi uygulama veya ilaç tedavisi, sadece yetkili hekim gözetiminde yapılmalıdır.