Prone Pozisyonu Nedir? 🛌 (Yüzüstü Pozisyon)
Prone pozisyonu nedir , tıpta ve hemşirelik uygulamalarında hastanın yüzüstü yatırılması ile verilen pozisyondur. Supine pozisyonunun (sırtüstü) tam tersi olan bu duruş, özellikle bazı cerrahi operasyonlarda, solunum problemlerinde ve bası yaralarının önlenmesinde kullanılır. Yüzüstü yatırılan hastanın başı yana çevrilir, kolları uygun şekilde yerleştirilir ve basınç noktalarının korunması sağlanır.
Bu yazıda prone pozisyonunu en basit haliyle anlatacağız: nedir, nasıl verilir, hangi ameliyatlarda kullanılır, neden verilir, komplikasyonları nelerdir ve daha fazlası…
📌 Prone Pozisyonu Nasıl Verilir?
Hasta dikkatlice yüzüstü yatırılır.
Baş yana çevrilir veya özel desteklerle pozisyonlanır.
Kollar gövde yanında ya da omuz hizasında hafif öne doğru yerleştirilir.
Karın boşluğu serbest bırakılacak şekilde yastık veya destek konur.
Diz altına küçük yastık konarak basınç azaltılır.
Tüm basınç noktaları kontrol edilerek desteklenir.
📌 Neden Verilir?
Akciğer fonksiyonlarını artırmak için (özellikle yoğun bakım hastalarında, ARDS gibi solunum problemlerinde).
Cerrahi girişimler sırasında (örn. omurga, ense, bazı beyin cerrahileri).
Basınç yaraları önlemek için, uzun süre sırtüstü yatan hastalarda pozisyon değişimi amacıyla.
📌 Basınç Noktaları
Prone pozisyonunda basınca maruz kalan bölgeler şunlardır:
| Basınç Noktası | Risk Faktörü |
|---|---|
| Alın | Cilt yaralanması |
| Yanak & Çene | Cilt tahrişi |
| Göğüs ve karın | Solunum kısıtlılığı |
| Diz ve ayak parmakları | Bası yarası |
| Erkek hastalarda genital bölge | Doku hasarı riski |
📌 Hangi Ameliyatlarda Kullanılır?
Omurga ameliyatları
Rektum ve anüs cerrahileri
Beyin arka çukur ameliyatları
Bel fıtığı operasyonları
📌 Hangi Durumlarda Verilir?
Yoğun bakımda oksijenlenme sorunları olan hastalarda
Uzun süreli sırtüstü yatış sonrası cilt korunması gerektiğinde
Omurga ve sırt cerrahilerinde
📌 Komplikasyonları
Basınç yaraları
Solunum sıkıntısı (karın ve göğüs basısı)
Sinir basısına bağlı uyuşma veya felç riski
Gözlerde basınca bağlı görme sorunları
📌 Prone Pozisyonu Verilirken Dikkat Edilecek Noktalar
Hastanın boyun, omuz ve bel bölgeleri desteklenmeli.
Gözlere bası olmamalı.
Karın boşluğu serbest bırakılmalı (solunumu kısıtlamasın diye).
Erkek hastalarda genital bölgeye dikkat edilmeli.
Hastanın cilt rengi, dolaşımı ve solunumu düzenli takip edilmeli.
✅ Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Prone pozisyonu nedir?
➡️ Hastanın yüzüstü yatırıldığı tıbbi pozisyondur.
2. Hangi durumlarda prone pozisyonu kullanılır?
➡️ Omurga cerrahisi, ARDS gibi solunum yetmezlikleri, bası yarası önleme amacıyla.
3. Prone pozisyonunda basınç noktaları nerelerdir?
➡️ Alın, çene, göğüs, diz ve ayak parmakları.
4. Komplikasyonları nelerdir?
➡️ Bası yarası, solunum sıkıntısı, sinir basısı, göz sorunları.
5. Prone pozisyonu ile ters trendelenburg pozisyonu aynı mıdır?
➡️ Hayır. Prone yüzüstü, trendelenburg ise baş aşağı eğimli pozisyondur.
✅ Hasta Yorumları
👤 Ayşe H. (Yoğun bakım yakını): “Babam solunum cihazındayken prone pozisyonuna alındı. İlk gün korktuk ama oksijen değerleri gerçekten yükseldi.”
👤 Mehmet T. (Bel fıtığı ameliyatı): “Ameliyatım prone pozisyonunda yapıldı. Sonrasında biraz yüzümde baskı izi vardı ama çabuk geçti.”
⚠️ Tıbbi Sorumluluk Reddi
Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza veya hemşirenize danışınız.
📚 Kaynaklar
Sağlık Bakanlığı Yoğun Bakım Rehberleri
Perry & Potter, Fundamentals of Nursing
Türk Hemşireler Derneği Eğitim Notları
