🧼 Cerrahi El Yıkama Nedir? Aşamaları, Maddeleri ve Steril El Yıkama Tekniği
Ameliyathanede çalışmak yalnızca teknik bilgi değil, hijyen ve dikkat de ister. Çünkü burada yapılan en küçük ihmal bile hasta güvenliğini riske atabilir. Bu yüzden cerrahi el yıkama, ameliyathane ekibinin en temel ama en kritik uygulamalarından biridir.
Bu yazıda; cerrahi el yıkama nedir, kaç dakika sürer, maddeleri nelerdir, aşamaları, basamakları, steril el yıkama teknikleri ve daha fazlasını samimi bir dille anlatacağız. Hem yeni başlayanlar için hem de hatırlamak isteyenler için harika bir rehber!
👋 Cerrahi El Yıkama Nedir?
Cerrahi el yıkama, ameliyat sırasında mikroorganizmaların el yoluyla hastaya bulaşmasını önlemek amacıyla yapılan, antiseptik kullanılarak gerçekleştirilen özel bir temizlik işlemidir.
Amaç, deri florasını azaltmak, geçici mikroorganizmaları ortadan kaldırmak ve enfeksiyon riskini minimuma indirmektir.
🧴 Hangi Maddeler Kullanılır?
| Antiseptik Madde | Özellikleri |
|---|---|
| Povidon-iyot | Geniş spektrumlu, etkili fakat ciltte tahriş yapabilir |
| Klorheksidin | Uzun süreli etki, cilde daha az zarar |
| Alkol bazlı çözeltiler | Hızlı etki eder, ekstra kurutma gerekebilir |
| Antibakteriyel sabun | Günlük kullanım için uygundur, etkisi sınırlıdır |
Not: Kullandığın ürünün içeriği ve süresi mutlaka etiketinden ya da kurum protokolünden kontrol edilmelidir.
🧼 Cerrahi El Yıkama Aşamaları
Cerrahi el yıkamanın toplam süresi genellikle 5-10 dakika arasında olmalı. İlk girişte 10 dakika, sonraki işlemlerde 5 dakikalık kısa yıkama tercih edilebilir.
🔽 Aşamalar:
-
Ellerin ve kolların 5 cm dirseğe kadar ıslatılması
-
El sabunu veya antiseptikle köpürtülmesi
-
Tırnakların tek kullanımlık fırçayla temizlenmesi (30 sn)
-
Avuç içi, parmak arası, el sırtı ve başparmak sırasıyla ovulması
-
Dirseğe kadar dairesel hareketlerle yıkanması
-
Kollar aşağı bakacak şekilde durulama yapılması
-
Steril havluyla kurulama (parmak ucundan dirseğe doğru)
-
Steril eldiven giyilmesi
📋 Tablo: Cerrahi El Yıkama Süreci
| Aşama | Süre | Açıklama |
|---|---|---|
| Tırnak fırçalama | 30 saniye | Kir ve mikroorganizma temizliği |
| Avuç içi yıkama | 1 dakika | Dairesel ovma |
| El sırtı ve başparmak | 1 dakika | Tüm parmaklar dahil |
| Dirseğe kadar yıkama | 2 dakika | Yukarıdan aşağıya |
| Durulama ve kurulama | – | Steril teknikle yapılmalı |
📌 Cerrahi El Yıkama Teknikleri (Basamaklar)
-
Fırça tekniği: Tırnak ve parmak aralarına özel fırçayla temizlik. Artık birçok yerde fırçasız sistemler tercih ediliyor.
-
Alkollü çözelti tekniği: Sabunla kısa yıkamadan sonra el dezenfektanı sürülerek yapılan sterilizasyon.
-
Zamanlı yıkama: Kronometreyle toplam süreye dikkat edilerek yıkama.
-
Yönlü yıkama: Ellerden dirseğe doğru, yukarıdan aşağıya doğru su akışı.
🙋♀️ Sık Sorulan Sorular (SSS)
Cerrahi el yıkama kaç dakika sürmeli?
İlk yıkama genellikle 10 dakika, sonraki işlemlerde 5 dakika yeterlidir.
Normal sabunla olur mu?
Hayır. Antiseptik içeren ürünler kullanılmalıdır. Normal sabun yeterli sterilizasyon sağlamaz.
Fırçalama şart mı?
Tırnak fırçalama önemli bir adımdır. Ancak aşırıya kaçılmamalıdır; cilt bariyerine zarar verebilir.
Steril el yıkama ile normal el yıkama arasındaki fark nedir?
Steril yıkamada özel antiseptikler, teknikler ve süreler kullanılır. Amacı; mikroorganizma sayısını en aza indirmektir.
Dirsekten yukarısı neden yıkanmaz?
Çünkü steril bölge sadece el ve önkoldur. Dirsek üstü kontaminasyon riski taşımaz.
📚 Kaynaklar:
-
T.C. Sağlık Bakanlığı – Ameliyathane Enfeksiyon Kontrol Rehberi
https://hsgm.saglik.gov.tr -
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Derneği
https://www.ekmuder.org.tr -
WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care
https://www.who.int
