Ameliyathane Atık Yönetimi: Doğru Yöntemler ve Sık Sorulan Sorular

Ameliyathaneler, sağlık hizmetlerinin en hassas ve dikkat gerektiren alanlarıdır. Ancak burada kullanılan malzemeler ve ortaya çıkan gazlar, biyolojik, kimyasal ve gaz atıkları nedeniyle ciddi sağlık ve çevre riskleri oluşturabilir. Ameliyathane atık yönetimi, bu riskleri en aza indirmek için hayati bir konudur.

Bu yazımızda, ameliyathane atık yönetimi nedir, hangi atık türleri nasıl bertaraf edilir, atık gazların yönetimi nasıl yapılmalıdır ve sık sorulan sorular nelerdir? gibi konuları ele alacağız.

Ameliyathane Atık Yönetimi Nedir?

Ameliyathane atık yönetimi, ameliyat sırasında ortaya çıkan tıbbi, biyolojik, kimyasal ve gaz atıklarının doğru şekilde toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve bertaraf edilmesini kapsayan bir süreçtir.

✅ Doğru atık yönetimi sayesinde:

• Hastane enfeksiyonları önlenir.
• Çevreye zararlı kimyasalların yayılması engellenir.
• İş kazaları ve yaralanmaların önüne geçilir.
• Yasal yönetmeliklere uygun bir çalışma ortamı sağlanır.

Ameliyathane Atık Türleri ve Bertaraf Yöntemleri

1. Biyolojik (Tıbbi) Atıklar

🔴 Kan, vücut sıvıları, dokular, organ parçaları ve ameliyat sırasında kullanılan steril olmayan malzemeler bu gruba girer.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Kırmızı tıbbi atık torbalarına konulmalıdır.
• Özel tıbbi atık araçlarıyla taşınmalıdır.
• Sterilizasyon ve yakma tesislerinde imha edilmelidir.

2. Kesici-Delici Atıklar

🩸 Enjektör iğneleri, bistüri uçları, kırık ampuller ve diğer kesici malzemeler bu kategoridedir.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Sarı renkli kesici-delici atık kutularına konulmalıdır.
• Diğer tıbbi atıklardan ayrı tutulmalıdır.
• Sterilizasyon sonrası özel tesislerde imha edilmelidir.

3. Kimyasal Atıklar

🧪 Anestezi ilaçları, dezenfektanlar, formaldehit ve diğer kimyasal maddeler ameliyathanelerde sıkça kullanılır.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Kimyasal atık toplama bidonlarında saklanmalıdır.
• Yetkili tesislerde uygun yöntemlerle yok edilmelidir.

4. Farmasötik (İlaç) Atıkları

💊 Kullanım süresi dolmuş veya artık kullanılmayan ilaçlar çevreye zarar verebilecek maddeler içerdiğinden özel bertaraf edilmelidir.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Mavi kapaklı ilaç atık kutularına atılmalıdır.
• Lisanslı tıbbi atık bertaraf firmaları tarafından toplanmalıdır.

5. Radyoaktif Atıklar

☢️ Radyoterapi veya nükleer tıp işlemlerinde kullanılan radyoaktif malzemeler özel saklama ve bertaraf süreçleri gerektirir.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Yetkili radyasyon güvenliği birimi tarafından takip edilmelidir.
• Özel radyoaktif atık kaplarına konulmalıdır.

6. Atık Gazlar

💨 Anestezi gazları, karbon dioksit, azot oksit, sevofluran ve desfluran gibi gazlar ameliyathanelerde kullanılır. Ancak bu gazların doğru şekilde yönetilmemesi sağlık personeli ve çevre için ciddi bir risk oluşturur.

📌 Bertaraf yöntemi:

• Havalandırma sistemleri ile kontrollü tahliye edilmelidir.
• Gaz geri dönüşüm sistemleri kullanılmalıdır.
• Atık gazları filtreleyerek havaya karışmasını önleyen sistemler tercih edilmelidir.

🚨 Atık gazlar neden tehlikelidir?

• Anestezi gazları uzun süre solunursa sağlık çalışanlarında baş ağrısı, mide bulantısı ve kronik solunum hastalıklarına yol açabilir.
• Azot oksit (N2O) gibi gazlar sera etkisine neden olarak küresel ısınmayı artırabilir.

Ameliyathane Atık Yönetimi Yönetmelikleri

Sağlık Bakanlığı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, sağlık kuruluşlarının atık yönetimi konusunda uyması gereken esasları belirler.

🔍 Öne çıkan bazı yönetmelik maddeleri:

• Tıbbi atıkların diğer atıklarla karışmaması gerekir.
• Hastaneler, atık yönetimi konusunda belirli aralıklarla eğitim vermelidir.
• Atık gazların havalandırma sistemleri ile güvenli şekilde bertaraf edilmesi zorunludur.
• Tıbbi atıklar, belediyeler veya yetkili lisanslı firmalar tarafından taşınmalıdır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Tıbbi atık ile evsel atık arasındaki fark nedir?

🏠 Evsel atıklar geri dönüştürülebilir veya biyolojik olarak parçalanabilir malzemeleri içerirken, tıbbi atıklar hastalık bulaştırma riski taşıyan biyolojik veya kimyasal içerikli atıklardır.

2. Kesici-delici atıklar neden ayrı toplanmalıdır?

🩹 Çünkü iğneler, bistüriler gibi kesici malzemeler personelin yaralanmasına ve enfeksiyon bulaşmasına neden olabilir. Bu yüzden özel dayanıklı kutularda saklanmalıdır.

3. Atık gazların kontrolü nasıl sağlanır?

💨 Ameliyathanelerde hava filtrasyon sistemleri, gaz geri dönüşüm cihazları ve havalandırma sistemleri kullanılarak atık gazların çevreye zarar vermesi önlenir.

4. Tıbbi atıklar nasıl taşınır?

🚛 Tıbbi atıklar, özel lisanslı firmalar veya belediyeler tarafından, sızdırmaz ve dayanıklı kaplarla taşınmalıdır.

5. Ameliyathane atık yönetimi neden önemlidir?

🌍 Çevreyi, sağlık çalışanlarını ve halk sağlığını korumak için doğru atık yönetimi şarttır. Yanlış bertaraf edilen atıklar, su kaynaklarına ve doğaya zarar verebilir.

6. Anestezi gazları nasıl bertaraf edilir?

🩺 Hava filtrasyon sistemleri ve gaz emme cihazları ile anestezi gazları kontrollü şekilde ortadan kaldırılır.

Sonuç ve Öneriler

Ameliyathane atık yönetimi, hem sağlık sektörü çalışanları hem de çevre için büyük önem taşır. Tıbbi, kimyasal ve gaz atıklarının doğru şekilde ayrıştırılması, depolanması ve bertaraf edilmesi, sağlık kuruluşlarının yasal yükümlülüğüdür.

📌 Öneriler:
✔ Atık türlerini iyi ayırt edin.
✔ Atık gazları güvenli şekilde bertaraf edin.
✔ Yönetmeliklere uygun atık bertaraf yöntemlerini uygulayın.
✔ Düzenli eğitimlerle personelin farkındalığını artırın.

Sağlık sektöründe çalışan herkesin, ameliyathanede atık yönetimi konusunda bilinçli hareket etmesi, hem kişisel güvenliği hem de halk sağlığını koruyacaktır. 🚑💙

Kaynaklar

Türkiye’de ameliyathane atık yönetimi ve atık gazların kontrolüne ilişkin detaylı bilgi ve yönetmelikler için aşağıdaki kaynaklara başvurabilirsiniz:​

• Sağlık Kuruluşlarında Tıbbi Atık Yönetimi: Bu kaynak, tıbbi atıkların yönetimiyle ilgili detaylı bilgi sunmaktadır. ​

• Ameliyathane Ünitesi Atık Yönetim Planı: Ameliyathanelerde atık yönetimi uygulamaları hakkında bilgi veren bir plandır. ​

• Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği: Tıbbi atıkların yönetimine dair resmi yönetmeliktir. ​

• Ameliyathanede Kimyasal Madde Güvenliği: Ameliyathanelerde kimyasal maddelerin güvenli kullanımı ve atık yönetimi hakkında bilgi sunmaktadır. ​

• Atık Gaz Tahliye Sistemi: Ameliyathanelerde kullanılan atık gaz tahliye sistemleri hakkında bilgi vermektedir. ​

Bu kaynaklar, Türkiye’deki ameliyathane atık yönetimi ve atık gaz kontrolü konularında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.​